Wyząbkowana opona to spory problem, który niestety często bywa bagatelizowany. Jakie są przyczyny i skutki ząbkowania opon? Czy nierówności na ich powierzchni prowadzą tylko do irytującego hałasu?
Skąd bierze się ząbkowanie opon? To jeden z efektów naturalnego zużywania ogumienia. Choć producenci kładą obecnie bardzo duży nacisk na równomiernie wykorzystywanie opony, to możliwy jest również nieco inny scenariusz. Szczególnie słabsze jakościowo produkty mogą charakteryzować się nierównomierną utratą warstwy wierzchniej. W ten sposób dochodzi do ząbkowania. To proces, w którym kostki bieżnika stają się bardzo podobne do swoistych ząbków. Widać wówczas, że jedna strona bloków jest bardziej zużyta niż druga.
Jak dochodzi do efektu ząbkowania opon?
Przede wszystkim to efekt zbyt wysokiego ciśnienia. Kierowcy zakładają często, że mocno napompowana opona to idealny sposób na to, by auto prowadziło się wygodniej i mogło osiągać lepsze przyspieszenie. Jest to błąd. Zbyt wiele powietrza w ogumieniu sprawia, że charakterystyczne barki na oponie niewłaściwie przylegają do jezdni.
Należy zatem pamiętać, że ciśnienie w oponach powinno być odpowiednio dopasowane do obciążenia. Zbyt dużo barów znacznie podwyższa ryzyka ząbkowania. Stąd tak istotne jest dostosowanie poziomu ciśnienia w oponach do zaleceń przekazywanych przez producentów.
Przyczyną ząbkowania nie jest jedynie kwestia powietrza. Duże znaczenie ma jakość opony – przede wszystkim zastosowana do jej przygotowania mieszanka. Jeśli z tego powodu opona jest nieprzeciętnie twarda, to będzie z czasem podatna na ząbkowanie.
Warto w tym kontekście zwrócić uwagę również na czynniki niezależne od samych opon. Przyczyną ząbkowania będzie np. nieprawidłowe działanie zawieszenia. Elementy tego układu – dotyczy to przede wszystkim amortyzatorów, które przekładają się na docisk opony do drogi. Jeśli system nie działa prawidłowo, to doprowadzi z czasem do nietypowego ścierania. Również styl jazdy odgrywa tu niemałą rolę. Szybkie starty na drodze, nadmiernie dynamiczna jazda szczególnie na łukach, nietypowe siły nacisku w połączeniu z nagłym naciskiem na hamulec – to wszystko sprawia, że ścieranie opony staje się nierównomierne.
Ząbkowanie charakterystyczne dla tylnej osi
Zużycie w kształcie “zębów piły” – tak obrazowo określa to Michelin – najczęściej zdarza się na oponach zamontowanych na tylnej osi w pojazdach przednionapędowych. W takim układzie oś tylna jest “wleczona”. W efekcie tylne koła samochodu są obracane na skutek kontaktu asfaltu i bieżnika. W ten sposób nawierzchnia działa na bieżnik ciągle w tym samym kierunku; oddziałuje silniej na krawędź spływu niż na krawędź natarcia.
Sytuacja ta jest inna w przypadku osi przedniej. W tym kontekście warto zwrócić uwagę na znaczenie rzeźby bieżnika dla procesu ząbkowania. Możliwość takiej sytuacji rośnie wraz z oddaleniem poszczególnych klocków bieżnika. Nie oznacza to oczywiście jednak, że idealna opona powinna być pozbawiona tych elementów. Kluczową kwestią jest znalezienie optymalnej równowagi pomiędzy wspomnianym urzeźbieniem a korzystnym dystansem bloków na oponie.
Samo ząbkowanie może być widoczne już po kilkunastu tys. km użytkowania opon. W praktyce proces ten sprowadza się do sytuacji, w której koła niewykorzystujące napędu auta, są niejako bezwładne – poddają się zachowaniom wytyczonym przez drugą parę. W ten sposób stykają się z powierzchnią drogi, ale dzieje się tak tylko na płaszczyźnie tzw. spływu bieżnika. Podstawowa krawędź pozostaje nienaruszalna. W efekcie dochodzi do efektu ząbkowania.
Do czego prowadzi ząbkowanie opony?
Podstawowym efektem ząbkowania opony jest zdecydowanie większy hałas generowany przez ogumienie. Podczas jazdy, toczenie koła sprawia, że generuje ono charakterystyczny odgłos, który można porównać do uciążliwego huczenia.
Innym efektem może być drganie samochodu podczas jazdy. Jeśli na prostej drodze można poczuć lekkie niestandardowe ruchy kierownicy, warto sprawdzić nie tylko układ jezdny, ale również stan ogumienia. Przyczyną takiego zachowania może być właśnie wyząbkowana opona.
Niewątpliwie objawy, jakie mają wyząbkowane opony, nie są trudne do rozpoznania. Znając dobrze zachowanie swojego auta – np. jego prowadzenie czy przeciętny hałas podczas jazdy – stosunkowo łatwo można odnotować wszelkie odstępstwa od normy. A to one mogą wskazywać na problemy z wyząbkowaniem opony.
Wyząbkowana opona a jazda samochodem
Wiedząc o tym, że ogumienie jest nierównomiernie zużyte, nasuwa się pytanie: czy na wyząbkowanej oponie można jeździć? Odpowiedź może być zaskoczeniem. Z punktu widzenia samego poruszania się auta, nie jest to problem. Wyząbkowanie nie wpływa znacząco na same parametry opony. Ma za to duże znaczenie dla ogólnego komfortu podróży. Trzeba liczyć się z hałasem oraz odczuwalnymi drganiami, które np. w kontekście dłuższej podróży sprawią, że trasa będzie bardziej uciążliwa.
Niemniej jednak – z punktu widzenia samego procesu jazdy – wyząbkowane opony nie są czymś, co wyklucza poruszanie się samochodu lub redukuje jego bezpieczeństwo. Można je traktować raczej jako sygnał, że czas na serwis ogumienia w aucie.
Naprawa wyząbkowanych opon - czy ma to sens?
Skoro wyząbkowanie opon nie wyklucza jazdy samochodem, czy w razie problemów należy bezwzględnie wymienić ogumienie? Niekoniecznie. Inną możliwością jest ich naprawa. Tego typu szorstkowanie opon nie jest jednak zbyt popularne. Polega na maszynowym wyrównaniu bieżnika i przywróceniu prawidłowej geometrii rzeźby. Wymaga to demontażu koła, zainstalowania na urządzeniu do szorstkowania i ostatecznym uzupełnieniu ciśnienia oraz wyważeniu, które poprzedza montaż. Należy mieć jednak na uwadze, że szorstkowanie opony nie jest równoznaczne z doprowadzeniem jej do pierwotnego stanu.
