Bieżnik opony bywa analizowany pod kątem wyglądu i kształtu, nowoczesnych technologii wdrożonych przez producenta czy skuteczności zimą. Jednak kluczowym parametrem ogumienia pod tym względem jest głębokość bieżnika. Decyduje ona o zachowaniu opony na drodze, wytrzymałości ogumienia i skuteczności hamowania. W tym kontekście naturalne staje się pytanie: jaka jest minimalna głębokość bieżnika, którą można zaakceptować?
Minimalna wysokość bieżnika w oponach letnich, zimowych i całorocznych to motoryzacyjny temat-rzeka. Z jednej strony trzeba wziąć pod uwagę regulacje prawne i wykładnię ustawową. Z drugiej – sugestie producentów. Z trzeciej – doświadczenia kierowców oraz fakt, że ogumienie samochodowe trudno ujednolicać, ponieważ duży wpływ na nie mają kwestie indywidualne. Typ użytkowanego auta, częstotliwość i miejsce przejazdów, styl prowadzenia samochodu – wszystko to odgrywa duże znaczenie.
Minimalna grubość bieżnika a regulacje prawne
Jeśli spojrzeć, jak minimalna wysokość bieżnika określana jest literą prawa, dane są bardzo precyzyjne. Zgodnie z rozporządzeniem ministra infrastruktury z 2003 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów i zakresu ich wyposażenia, najniższa dopuszczalna wysokość bieżnika określana jest parametrem TWI (Tread Wire Index; Wskaźnik Zużycia Opony). Jeśli nie został on wyznaczony, ustawodawca przyjmuje, że minimalna grubość bieżnika powinna sięgać przynajmniej 1,6 mm. Dotyczy to jednak aut osobowych i dostawczych. W przypadku autobusów, wartość ta jest zdecydowanie większa – to minimum 3 mm.
Jak znaleźć na oponie wskaźnik TWI? To prosty napis, który znajduje się na bocznej stronie opony i precyzyjnie określa miejsce pomiarowe. W ten sposób niejako dodatkowy materiał, który znajduje się między elementami bieżnika wskazuje jednoznacznie, czy osiągnięto już ten etap zużycia, w którym należy wymienić ogumienie.
Jaka jest realna bezpieczna głębokość bieżnika?
Przede wszystkim należy pamiętać, że minimalny bieżnik opony zimowej będzie różnić się od tego, jaka powinna być wysokość bieżnika w przypadku modelu letniego. Choć wpływ na to powinny mieć kwestie indywidualne – stan auta, doświadczenie kierowcy czy miejsce użytkowania samochodu – można przyjąć, że minimalna grubość bieżnika to:
- 3 mm w przypadku ogumienia letniego
- 4-4,5 mm w przypadku ogumienia zimowego
Skąd taka różnica? Zastanawiając się, ile wynosi minimalna wysokość bieżnika opony zimowej trzeba zwrócić uwagę na to, w jakich warunkach musi ona zapewnić skuteczne hamowanie. Droga, na której zalega np. błoto pośniegowe lub która jest mokra po opadach deszczu wymaga większego stopnia przyczepności. Tylko bieżnik mający większą przestrzeń do odprowadzania pozostałości zapewni sprawne zatrzymanie samochodu. Stąd tak istotne jest nie tylko samo ukształtowanie lameli czy rowków, ale grubość wierzchniej warstwy stosowanej opony.
Jak zmierzyć głębokość bieżnika, by mieć pewność, że spełnia on założenia? Nie trzeba poszukiwać wskaźnika TWI. Wystarczy zmierzenie głębokości przy wykorzystaniu linijki. To najprostszy sposób na to, by zweryfikować, czy dane ogumienie jest jeszcze niczym nowe, czy już okazuje spore zużycie.
Różnice na drodze hamowania
To, jak istotny dla opony jest głęboki bieżnik pokazują analizy zachowania samochodu podczas hamowania na drodze. Przeprowadzone przez Motor Industry Research Association badania nie pozostawiają wątpliwości. Bieżnik na poziomie minimalnym oznacza diametralne dłuższą drogę zatrzymania auta. Zakładając jazdę z prędkością 80 km/h na mokrej drodze, hamowanie standardowej opony z bieżnikiem 8 mm przekłada się na prawie 26 m. Jeśli głębokość jest na poziomie 3 mm, dystans ten rośnie do 31 m. Gdy osiąga stan krytyczny – 1,6 mm – hamowanie może wymagać pokonania aż 39 m. Różnica w zależności od głębokości bieżnika sięga więc ponad 13 m.
Równie duże są różnice w zachowaniu opony na drodze w kontekście aquaplaningu. Głęboki bieżnik skutecznie ogranicza ryzyko utraty przyczepności. Jego minimalizacja to nie tylko dłuższa droga hamowania, ale i zdecydowanie większe ryzyko utraty kontroli nad autem. Nie zmieniają tego nawet nowoczesne technologie wdrażane przez producentów samochodów. One zakładają, że auto – na poziomie styku płaszczyzn – wyposażone jest w wysokiej jakości opony o głębokim bieżniku.
Wiek opony a minimalny bieżnik
Warto zwrócić uwagę na minimalną głębokość bieżnika wobec wieku opony. Wysokość ta w przypadku nowego ogumienia waha się średnio między 8 a 10 mm. Można więc przyjąć, że minimalna wysokość bieżnika opony letniej i zimowej to 8 mm.
Margines zużycia jest więc duży. Na tempo ścierania się opony mają wpływ:
- technologia ogumienia – skład mieszanki, z której wykonano produkt
- styl jazdy kierowcy; np. częstotliwość hamowania
- ogólny sposób produkcji – zastosowanie nowoczesnych rozwiązań ograniczających tarcia
Należy pamiętać, że sama grubość bieżnika to tylko jeden z parametrów, które trzeba uwzględnić. Na właściwości jezdne i bezpieczeństwo na drodze wpływ ma również wiek. Ogumienie z czasem traci swoje właściwości. Nawet jeśli jest używane sporadycznie, twardnieje przez co traci bardzo ważną dla ścieralności elastyczność. W efekcie może być tak, że choć minimalna grubość bieżnika 9-letniej opony nie jest przekroczona, będzie ona nadawała się do wymiany. Stwardnienie gumy sprawi bowiem, że podróż nie będzie w pełni bezpieczna – może np. pęknąć na skutek osłabienia struktury.
Ważne jest więc, aby sprawdzać nie tylko minimalną głębokość opony, ale również wiek danego modelu. Wystarczy do tego sprawdzenie numeru DOT (Department of Transportation), który znajduje się na ściance bocznej opony. Znajduje się tam ciąg danych, które oznaczają:
- fabrykę produkcji
- rozmiar opony
- okres produkcji ogumienia
Kluczowe są cztery ostatnie cyfry. Pierwsze dwie to tydzień produkcji. Dwie kolejne wskazują na rok wytworzenia opony. W efekcie to wiek oraz stan bieżnika – jego głębokość – są podstawowymi kryteriami jakości ogumienia w samochodzie.
