Właściwie ustawiona geometria kół jest konieczna, aby zachować pełne bezpieczeństwo jazdy oraz uniknąć nierównomiernego ścierania opon. Co to jest geometria kół? Na geometrię kół w samochodzie składa się kilka parametrów opisujących ich ustawienie: zbieżność kół, kąt pochylenia kół, kąt pochylenia sworznia zwrotnicy oraz kąt wyprzedzenia sworznia zwrotnicy. Co oznacza każdy z tych parametrów i jakie są objawy niewłaściwie dobranej geometrii kół?
Czym jest geometria kół – co oznaczają poszczególne parametry geometrii?
Aby geometria kół samochodu była ustawiona właściwie, każdy z jej parametrów musi mieścić się w normach dobranych przez producenta pojazdu. Odstępstwa od normy zaburzają geometrię kół, co utrudnia prowadzenie samochodu, zmniejszając tym samym bezpieczeństwo jazdy.
Zbieżność kół to parametr opisujący jak ustawione względem siebie są koła na przeciwległych stronach tej samej osi. Jeżeli koła są zwrócone do wewnątrz, to mówimy o zbieżności dodatniej. Jeżeli są one zwrócone na zewnątrz, to mamy do czynienia ze zbieżnością ujemną, nazywaną zamiennie rozbieżnością.
Kolejnym czynnikiem wpływającym na geometrię jest kąt nachylenia kół. Jeżeli popatrzymy na koła, stojąc z przodu lub z tyłu pojazdu, da się zauważyć kąt pochylenia kół pojazdu. Jest on zawarty pomiędzy pionem oraz płaszczyzną koła. Jeżeli koła są nachylone do wnętrza pojazdu, to kąt pochylenia koła jest ujemny. Gdy płaszczyzna koła jest skierowana na zewnątrz, to kąt pochylenia jest dodatni.
Następna składowa geometrii kół to kąt pochylenia sworznia zwrotnicy, który dałoby się zauważyć, patrząc z przodu lub z tyłu pojazdu, gdyby sworzeń zwrotnicy nie był ukryty pod karoserią. Wyznacza go kąt zawarty między pionową prostą koła a sworzniem zwrotnicy. Kąt pochylenia sworznia zwrotnicy nie jest regulowany, odstępstwa od normy pojawiają się wskutek zużycia elementów zawieszenia. Punkt przecięcia linii wyznaczających ten kąt określa promień zataczania – jeżeli przecinają się one ponad powierzchnią jezdni, to promień zataczania jest ujemny, jeżeli poniżej linii jezdni to promień zataczania jest dodatni.
Ostatnim parametrem geometrii kół jest kąt wyprzedzenia sworznia zwrotnicy. Patrząc na samochód z boku, jest to kąt zawarty pomiędzy prostą biegnącą pionowo przez środek koła a osią sworznia zwrotnicy. Gdy punkt przecięcia osi sworznia zwrotnicy z podłożem znajduje się przed prostą pionową koła, to kąt wyprzedzenia jest dodatni. O ujemnym kącie wyprzedzenia mówimy, gdy oś sworznia zwrotnicy przecina się z linią podłoża za prostą pionową koła. W większości współczesnych pojazdów ten parametr nie podlega regulacji.
Jakie objawy daje jazda samochodem z niewłaściwie ustawioną geometrią kół?
Źle dobrana geometria kół jest wyjątkowo szkodliwa dla opon. Poruszając się samochodem z niewłaściwie ustawionymi parametrami geometrii, szybko doprowadzimy do ich zniszczenia. Wewnętrzna i zewnętrzna strefa bieżnika będzie się wówczas ścierać nierównomiernie, a w rezultacie opona utraci swoje właściwości i nie będzie w stanie zapewnić odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa.
Często spotykany objaw źle ustawionej geometrii to również ściąganie samochodu w którąś ze stron. Jeżeli po puszczeniu kierownicy na prostym odcinku drogi zaobserwujemy to zjawisko, to z dużym prawdopodobieństwem winę ponosić będzie niewłaściwe pochylenie kół. Wśród pozostałych symptomów wywołanych problemami z geometrią należy wyróżnić:
- zwiększone zużycie paliwa,
- nadmierny opór podczas obrotu kierownicą,
- opóźniona reakcja kół na ruch kierownicy,
- luzy wyczuwalne na kierownicy,
- pisk opon podczas pokonywania zakrętów,
- nieprzewidywalne zachowania samochodu, takie jak poślizgi czy nagła zmiana toru jazdy.
Na czym polega ustawianie geometrii kół?
Przywrócenie prawidłowej geometrii kół odbywa się poprzez dokręcenie lub poluzowanie śrub mocujących wahacz, a także poprzez zmianę długości drążków kierowniczych i drążków zbieżności. Elementy, których zużycie wpływa negatywnie na geometrię kół to: silentblocki wahacza łączące wahacze z nadwoziem, sworznie wahaczy łączące wahacze ze zwrotnicami, a także drążki kierownicze wraz z końcówkami. Zużycie sworzni wahacza objawia się stukami zawieszenia podczas jazdy po nierównej nawierzchni. Drążki kierownicze wymagają wymiany, gdy pojawia się na nich luz.
Jak często należy kontrolować ustawienie geometrii kół?
Eksperci zalecają, aby kontrolę geometrii kół przeprowadzać raz w roku. Należy kontrolować ją również po przeprowadzeniu na własną rękę wymiany elementów zawieszenia. Podzespoły takie jak końcówki drążków kierowniczych można wymienić samodzielnie w przydomowym warsztacie, jednak po przeprowadzeniu wymiany należy niezwłocznie dokonać pomiarów wszystkich parametrów wpływających na geometrię w profesjonalnym serwisie.
Ustawianie geometrii – cena
Koszty kontroli geometrii kół są uzależnione od stopnia skomplikowania układu zawieszenia w pojeździe, a także zakresu prac niezbędnych do przywrócenia właściwych parametrów. W popularnych samochodach do codziennej jazdy sprawdzenie i ustawienie geometrii będzie kosztować około 150-250 zł. Znaczny wpływ na cenę tej operacji mają podzespoły, które należy zakupić, a następnie wymienić, w przypadku zużycia elementów aktualnie zamontowanych w pojeździe. W takiej sytuacji całkowity koszt odzyskania właściwej geometrii kół może wynieść nawet kilkaset złotych.
