Hamowanie silnikiem, nazywane zamiennie hamowaniem biegami, polega na całkowitym puszczeniu pedału gazu i redukcji przełożeń wraz z obniżaniem prędkości. Hamowanie silnikiem pozwala ograniczyć zużycie układu hamulcowego oraz wpływa na niższe spalanie. Na czym polega hamowanie biegami i jak wykonywać ten manewr w prawidłowy sposób?
Hamowanie silnikiem – w jakich sytuacjach warto je stosować?
Jeżeli podczas jazdy dostrzegamy na drodze przeszkodę, która zmusza nas do szybkiego zatrzymania się, to niezbędne są hamulce. Naciśnięcie na pedał hamulca wyzwala dużą energię, która przekłada się na natychmiastowe obniżenie prędkości. Jednak wiele sytuacji na drodze, które również zmuszają nas do hamowania, wcale nie wymaga tak nagłego spadku prędkości.
Przykładowo, jeżeli podczas spokojnej jazdy zauważymy, że światło na oddalonym skrzyżowaniu zmieniło się na czerwone, nie powinniśmy się wcale zatrzymać jak najszybciej – pojazd może spokojnie toczyć się niemal do samego sygnalizatora. W takich właśnie momentach najlepszym wyjściem jest hamowanie silnikiem. Również podczas jazdy po górzystym terenie warto praktykować hamowanie silnikiem podczas zjazdów ze wzniesień – dzięki temu obniża się tempo zużycia oraz ryzyko przegrzania hamulców.
Na czym polega hamowanie silnikiem?
Hamowanie silnikiem jest użyteczne zawsze, gdy chcemy powoli obniżać prędkość – lub utrzymać ją podczas zjeżdżania ze wzniesienia. Po odpuszczeniu gazu zamyka się zawór wlotu powietrza, co powoduje, że energia z cylindrów jest wysysana, tworząc siłę hamującą.
Hamowanie silnikiem jest możliwe jedynie na wrzuconym biegu. Podczas jazdy na luzie koła samochodu nie są połączone z silnikiem poprzez układ przeniesienia napędu. Dlatego energia hamująca z silnika nie zostanie na nie przeniesiona i wciąż będą kręcić się w tym samym tempie. Obniżanie prędkości na wrzuconym biegu wiąże się z niższym spalaniem, niż podczas toczenia się na luzie.
Jak prawidłowo hamować silnikiem?
Prawidłowa technika hamowania silnikiem wymaga od kierowcy wprawy i wyczucia samochodu. Niezbędna jest precyzyjna obsługa sprzęgła oraz wyczucie obrotów i przełożenia poszczególnych biegów. Na początku pomocny będzie obrotomierz, jednak z czasem można nauczyć się przeprowadzać hamowanie biegami bez potrzeby zerkania na jego wskazówkę.
Redukcja biegów przy hamowaniu silnikiem musi odbywać się płynnie. Wrzucenie niższego biegu spowoduje wzrost obrotów i szarpnięcie, po którym rozpocznie się obniżanie prędkości. Wprawieni kierowcy mogą próbować zmniejszyć siłę szarpnięcia poprzez wykonanie międzygazu podczas redukcji. Lekkie naciśnięcie na pedał gazu tuż przed wrzuceniem niższego biegu spowoduje wzrost obrotów, a ich skok po redukcji nie będzie aż tak duży i mocno odczuwalny.
Hamowanie silnikiem odbywa się poprzez dobieranie odpowiednich przełożeń skrzyni. Przykładowo, jeżeli jedziemy samochodem z prędkością 70 km/h na 5 biegu, i dojeżdżamy np. do opuszczonego szlabanu, to hamowanie silnikiem rozpoczynamy od odpuszczenia gazu i wrzucenia 4 biegu. Obroty wzrosną, a samochód zacznie zwalniać. Wraz z obniżaniem się prędkości spadają obroty. Po chwili, gdy obroty silnika oraz prędkość samochodu obniżą się wystarczająco, wrzucamy 3 bieg, później 2 i zatrzymujemy pojazd, używając pedału hamulca dopiero w ostatniej fazie hamowania.
Hamowanie silnikiem w dieslu
Obroty silnika, przy których należy przeprowadzić redukcję biegów przy hamowaniu, są zależne od specyfiki samochodu – poszczególne modele różnią się zakresem bezpiecznej i efektywnej pracy na danym przełożeniu. Silniki diesla, charakteryzujące się węższym zakresem obrotów, na których pracują, wymagają łagodniejszego przebiegu hamowania silnikiem. Nie należy zmieniać biegów zbyt wcześnie, aby nie doprowadzić do szybkiego zużycia koła dwumasowego i sprzęgła. Hamując biegami w silniku diesla, należy dobierać przełożenia tak, aby zaraz po redukcji obroty silnika nie podnosiły się szczególnie wysoko.
Hamowanie silnikiem w automacie
W przypadku klasycznych automatów możliwe jest jedynie odpuszczenie gazu, po czym samochód sam zacznie powoli wytracać prędkość. Obniżanie prędkości jazdy będzie w tym wypadku przebiegać powoli. W lepszej sytuacji są kierowcy, którzy użytkują samochód z automatem umożliwiającym manualną zmianę biegów. Wówczas hamowanie silnikiem w automacie odbywa się dokładnie tak samo, jak przy skrzyni manualnej, z tą różnicą, że do redukcji może służyć nie lewarek, ale łopatka przy kierownicy.
Jak wykonać międzygaz podczas hamowania biegami?
Hamowanie silnikiem z wykorzystaniem międzygazu przebiega płynniej – szarpnięcia nie są tak mocno odczuwalne. Międzygaz obniża również obciążenie skrzyni biegów, koła dwumasowego, a także innych elementów układu przeniesienia napędu. Aby przeprowadzić hamowanie biegami z międzygazem, należy:
- puścić pedał gazu
- wcisnąć sprzęgło
- trącić lekko pedał gazu, aby obroty wzrosły do około 1500-1700 obr/min
- wrzucić niższy bieg
- odpuścić sprzęgło, zanim obroty spadną do wartości jałowej (650-800 obr/min)
Czy warto korzystać z hamowania silnikiem
Hamowanie silnikiem niesie ze sobą wiele zalet, które wpływają na ekonomię i bezpieczeństwo jazdy. Nieprawidłowo przeprowadzony manewr hamowania biegami może jednak uczynić więcej szkody niż pożytku. Dlatego warto poćwiczyć i wyczuć nowo nabyty samochód na prostym odcinku drogi o niskim natężeniu ruchu. Również mało doświadczeni kierowcy powinni poświęcić trochę czasu na wyćwiczenie sprawnego hamowania silnikiem. Dzięki temu wzrośnie bezpieczeństwo na drodze. Dzięki redukcji spalania zyska na tym również środowisko, a także portfel kierowcy.
Hamowanie silnikiem – zalety
- Ograniczenie spalania
- Niższe zużycie podzespołów układu hamulcowego. Rzadsze wciskanie hamulca przekłada się na dłuższą żywotność klocków i tarcz.
- Większa kontrola nad samochodem i wyższa stabilność jazdy. Tocząc się na luzie, nie możemy wykonać tak szybkiego manewru, jak na biegu. Musimy wcisnąć sprzęgło, wybrać przełożenie, i dopiero wówczas możemy przyspieszyć. Jeżeli sytuacja na drodze ulegnie nagłej zmianie, może po prostu zabraknąć na to czasu.
Hamowanie silnikiem – wady
- Szybsze zużycie koła dwumasowego, dlatego w przypadku samochodów wyposażonych w dwumas szczególnie zaleca się hamowanie z międzygazem
- Ryzyko awarii poprzez zbyt wysoki skok obrotów po redukcji. Nie należy dopuszczać do tego, aby wskazówka po zasprzęgleniu silnika i skrzyni na niższym biegu dosięgnęła czerwonego pola na skali obrotomierza. W przypadku silników diesla warto zachować jeszcze wyższą rezerwę wysokości obrotów po redukcji.
- Ryzyko utraty przyczepności na śliskiej nawierzchni. Redukcja, której towarzyszy gwałtowny skok obrotów sprawia, że na koła napotykają większy opór. W efekcie mogą po prostu zerwać przyczepność podczas szarpnięcia towarzyszącego zmianie biegu. Dlatego nie należy przeprowadzać gwałtownego hamowania silnikiem na mokrej, ośnieżonej i oblodzonej nawierzchni. Należy pamiętać, aby redukcję przeprowadzać stopniowo, po jednym biegu w dół. Warto pamiętać również, aby wykonać międzygaz.
