Zakup opon to decyzja na kilka lat. Wybrany komplet może służyć nabywcy przez setki lub nawet tysiące dni, w zależności od tego ile kilometrów dziennie pokonuje. Konkretny model powinien zatem być dobrany pod kątem potrzeb i oczekiwań właściciela pojazdu. Podstawowe informacje na temat właściwości ogumienia zawiera etykieta informacyjna. Obowiązek umieszczania odpowiednich etykiet wszedł w życie 1 listopada 2012, a od 1 maja 2021 obowiązuje również uaktualniona wersja etykiety. Jakie są różnice pomiędzy poszczególnymi generacjami etykiet i jakie informacje są w nich zawarte?
O czym informują etykiety na oponach?
Na etykiecie informacyjnej zawarto informacje dotyczące trzech parametrów ogumienia: skuteczności hamowania na mokrej nawierzchni, efektywności paliwowej oraz generowanego hałasu. Etykiety wprowadzone w 2021 informują dodatkowo o tym, czy opona sprawdzi się w warunkach zimowych.
Przyczepność na mokrej nawierzchni
Ten parametr wskazuje efektywność hamowania na mokrej nawierzchni. Dzieli się na klasy od A do G w przypadku starych oznaczeń lub od A do E w nowym wzorze etykiet. W obydwu przypadkach klasa “A” oznacza najwyższą skuteczność hamowania, i każda kolejna litera określa coraz niższą kategorię. Różnica w drodze hamowania między najwyższą a najniższą klasą może wynosić nawet 18 metrów.
Efektywność energetyczna
Ta informacja jest powiązana z oporem toczenia opon. Przekłada się bezpośrednio na zużycie paliwa. Jej klasy oznaczono tak samo, jak w przypadku przyczepności na mokrej nawierzchni A-G (stara etykieta) lub A-E (nowa etykieta). Różnica w zużyciu paliwa pomiędzy najwyższą a najniższą klasą może wynosić około 0,6 l/100 km.
Hałas generowany podczas jazdy
Ten parametr opisywany jest za pomocą 3-stopniowej skali uzupełnionej wartością w decybelach. Skala zobrazowana jest za pomocą 1, 2 lub 3 fal dźwiękowych, symbolizujących coraz wyższy hałas pracy ogumienia. Warto zapamiętać, że wzrost o 3 dB oznacza hałas większy o 100%. W uaktualnionej wersji etykiety poziomy hałasu pracy opon są opisane kolejnymi literami alfabetu – A, B oraz C.
Jakie opony obejmuje obowiązek stosowania etykiety informacyjnej?
Przed dniem 1 maja 2021, obowiązek umieszczania etykiet informacyjnych dotyczył opon C1 – do samochodów osobowych oraz C2 – do samochodów dostawczych. Po wejściu w życie nowych przepisów obejmuje on również kategorię C3 – opony do samochodów ciężarowych.
Z obowiązku posiadania etykiety wyłączone są opony:
- do motocykli
- do pojazdów wyścigowych
- używane
- z kolcami
- zapasowe typu T do użytku tymczasowego
- terenowe (off-road) do zastosowań profesjonalnych
- o indeksie prędkości niższym niż 80 km/h
- do montażu wyłącznie w samochodach z datą pierwszej rejestracji przed 1 października 1990 roku
- mniejsze niż 10 cali i większe niż 25 cali
Etykiety na oponach – zmiany po 1 maja 2021
Zmiany na etykietach opon wprowadzono na podstawie rozporządzenia UE nr 2020/740 z dnia 25 maja 2020 r. Jedną z ważniejszych modyfikacji w etykietach, które weszły w życie po 1 maja 2021 jest ograniczenie liczby klas dla wybranych parametrów. Redukcja ilości klas efektywności paliwowej oraz przyczepności na mokrej nawierzchni z 7 do 5 nie polegała jedynie na usunięciu dwóch z nich. Kategorie A, B oraz C pozostają niezmienne. W przypadku opon C1 i C2 zmiany zaszły na niższych poziomach. Kategoria D, która pozostawała pusta – miało to na celu wyraźniejsze oddzielenie niskich parametrów od wysokich – zostaje włączona i odpowiada wcześniejszej kategorii E. Klasy F oraz G zostały połączone i na nowym typie etykiety są oznaczone jako E.
Istotną zmianą jest również umieszczenie na etykiecie opony symboli, mówiących o jej właściwościach zimowych. Etykieta opon, która weszła w życie 1 maja 2021, może zawierać znak 3PMSF – symbol alpejski, płatek śniegu na tle trzech szczytów górskich – potwierdzający, że jest to opona zimowa, która przeszła wymagające testy na śniegu.
W tej części etykiety może pojawić się również zupełnie nowy symbol – piktogram lodowy – określający przystosowanie opon do jazdy po oblodzonej nawierzchni – przeznaczonych na rynek skandynawski i fiński. Ich mieszanka jest jeszcze bardziej miękka niż w standardowych zimówkach. To również opony, które są często przeznaczone do kolcowania. W Polsce jazda na oponach z kolcami jest niedozwolona. W momencie wejścia w życie nowej etykiety, symbol lodowy obejmował wyłącznie opony C1. Ogumienie posiadające zarówno symbol 3PMSF, jak i znak góry lodowej określa się jako opony nordyckie.
W nowym wzorze etykiety znalazło się również miejsce na unikalny identyfikator opony oraz nazwę producenta.
Nowością jest także kod QR, umożliwiający szybki dostęp do szczegółowych informacji dotyczących produktu. Po zeskanowaniu go użytkownik zostanie przeniesiony do europejskiej bazy danych produktów do etykietowania energetycznego (EPREL). Zgodnie z rozporządzeniem obowiązującym od 1 maja 2021, producenci są zobowiązani do przekazania do EPREL odpowiednich informacji dotyczących opony, zanim ogumienie trafi do sprzedaży.
Informacje wprowadzane do systemu EPREL dzielą się na dwie grupy. Pierwsza z nich to część publiczna – dostępna dla konsumentów:
- Identyfikacja dostawcy
- Identyfikator typu opony
- Etykieta w formacie elektronicznym
- Klasy i pozostałe parametry etykiety
- Parametry karty informacyjnej produktu
Druga część systemu EPREL – regulacyjna, to zamknięta baza informacji tworzona dla nadzoru rynku. Producenci umieszczają w niej:
- Identyfikator typu opony dla wszystkich równoważnych typów opon
- Opis typu opony
- Protokoły badań, klasyfikacji, pomiarów
- Szczególne środki ostrożności, które należy podjąć podczas montażu, instalacji, konserwacji lub badania opony
- Zmierzone parametry techniczne
- Obliczenia wykonane na podstawie zmierzonych parametrów
Pamiętajmy, że producenci nie są zobowiązani do zmiany etykiet na oponach wprowadzonych do sprzedaży przed 1 maja 2021. Dlatego przez pewien czas w ofercie dostępne będzie ogumienie zarówno z nową etykietą, jak i starą.
Czy etykiety na oponach są kompletnym źródłem informacji, dotyczących właściwości ogumienia?
Informacje umieszczone na etykiecie mogą być użyteczne przy wstępnym typowaniu modeli, które warto wziąć pod uwagę przed podjęciem ostatecznej decyzji. Zawierają trzy podstawowe parametry – przyczepność na mokrej nawierzchni, efektywność energetyczną oraz hałas generowany podczas pracy. Głośność opon mierzona jest na zewnątrz pojazdu. Liczy się jej wpływ na otoczenie a nie na osoby podróżujące samochodem. W nowej wersji etykiety obowiązującej od 1 maja 2021 umieszczone są również informacje o możliwościach opon w warunkach zimowych.
Aby podjąć w pełni świadomą decyzję dotyczącą zakupu opon, 3-4 parametry umieszczane na etykietach mogą okazać się niewystarczające. Testy przeprowadzane przez niezależne czasopisma sprawdzają zazwyczaj około 15 parametrów opon. Uwzględniają one dodatkowo między innymi:
- Hamowanie na suchej nawierzchni
- Odporność na aquaplaning w zakrętach i na prostej
- Prowadzenie na mokrej i suchej nawierzchni, zarówno na prostej, jak i w zakrętach
- Stabilność przy dużych prędkościach
- Zużycie opon, relacja cena/jakość etc.
Jeszcze więcej uwagi do sprawdzenia możliwości ogumienia przykładają jego producenci. Podczas testów weryfikują i oceniają nawet ponad 50 kryteriów poszczególnych modeli i rozmiarów opon. Dlatego etykieta informacyjna umieszczona na ogumieniu nie jest pełnym źródłem informacji o jego parametrach.
Głównym celem stosowania etykiet informacyjnych jest pomoc w podejmowaniu decyzji dotyczących zakupu opon, korzystnych z punktu widzenia klimatu. Dlatego zawarte w nich informacje skupiają się przede wszystkim na kwestiach ekologicznych – spalanie oraz generowany hałas. Wynika to z dążeń do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 roku.
Informacje związane z bezpieczeństwem jazdy i zachowaniem opon w określonych sytuacjach ograniczono do dwóch parametrów – droga hamowania na mokrej nawierzchni, a w nowej wersji etykiety również zimowych możliwości ogumienia. Aby dobrze poznać właściwości opony we wszystkich sytuacjach zdarzających się podczas codziennego użytkowania, należy zasięgnąć dodatkowych informacji. Można je znaleźć wśród materiałów producentów lub w testach przeprowadzanych przez niezależne instytucje i media motoryzacyjne.
